Ο Γρηγόρης Χαλιακόπουλος είναι ένας συγγραφέας με σπάνια διεισδυτική
ματιά στα άδυτα της ανθρώπινης ψυχής και στις δύσβατες περιοχές του νου, που ταλανίζεται από διλλήματα και αντιφάσεις.
Στο έργο «Τελέσιλλα» ο συγγραφέας παρασύρεται από το δαιδαλώδες
θυμικό της κεντρικής ηρωίδας για να οδηγηθεί στην άψογη σύζευξη
ιστορικών συνθηκών και ψευδαισθητηριακής αλήθειας. Η Τελέσιλλα βέβαια
ανασύρεται από την τρέχουσα καθημερινότητα μιας προ Χριστού εποχής,
διακεκριμένης και αποφασιστικής σε ότι αφορά τους πολιτικούς
μετασχηματισμούς.
Η Αργίτισσα ηρωίδα, ποιήτρια φιλάσθενη και αδύναμη σφύζει δυναμισμού
επικυρώνοντας έτσι μια πρώτη αντίφαση, εκείνη που τοποθετεί στο
προσκήνιο των γεγονότων την δυαρχία «Σώμα και Ψυχή». Η Τελέσιλλα
μικροκαμωμένη και άρρωστη, όπως είπαμε, διαθέτει αποθέματα θάρρους και
ιδιαίτερης ρώμης. Εξάλλου το σώμα είναι στον άνθρωπο φθαρτό και
πεισιθάνατο.
Η ψυχή αθάνατη, αενάως κινούμενη για να εμψυχώνει τονίζοντας το δόγμα
της αναφοράς μέσα από το αδιάλειπτο natura naturans και natura
naturata.
Ο Γρηγόρης Χαλιακόπουλος, παρακολουθεί βήμα – βήμα την δραματική
ανάπτυξη των χαρακτήρων της τραγωδίας που γράφει, ξαναζώντας μαζί με το
σημερινό κοινό, στιγμές από την Ιστορία, την οποία μετατρέπει σε
θεατρική μυθοπλασία. Η Τελέσιλλα μεταποιείται και μετουσιώνεται σε
αρχηγό μιας ηρωικής θυσίας από τις τόσες πολλές που εγγράφονται στα
ιστορικά δρώμενα. Εδώ, η θυσία απηχεί ένα μεγάλο μέρος του Δικαίου, ένα
άλλο της πολιτικής και ένα τρίτο της πανανθρώπινης ηθικής. Ο συγγραφέας
οικοδομεί αρχικά με βάση την δεοντολογία που επιβάλλεται εκ των ένδον.
Εν συνεχεία, ο Γρηγόρης Χαλιακόπουλος με ήρεμους τόνους και βηματισμούς
αποκαλύπτει την κορύφωση του πάθους της ηρωίδας του.
Η «Τελέσιλλα» συγκροτεί μια άρτια «παρτιτούρα» κωδικοποιημένου λόγου, δημιουργώντας μια αρχαιοπρεπή τραγωδία με όλα τα συστατικά, όπως τα
δίνει ο Αριστοτέλης στον ορισμό της αρχαίας τραγωδίας.
Το κείμενο εικονοποιεί την ανθρώπινη περιπέτεια, ενώ επαναφέρει στο
προσκήνιο τους στόχους του θεάτρου καθώς και την δύναμη της ζωντανής
επαφής του θεάτρου με τους θεατές του.
Η σκηνοθεσία του Γιάννη Σταματίου σέβεται την δομική συνέπεια του κειμένου, το μέτρο και τις αναφορές σε πρόσωπα και πράγματα.
Εξάλλου, η σκηνοθεσία καθοδηγεί ευεργετικά τις κοπέλες του χορού, δημιουργώντας την αίσθηση ενός αυστηρού, ελεγχόμενου προγράμματος.
Τα κοστούμια πλούσια και φροντισμένα «κάνουν τη διαφορά» όπως λέμε, απέναντι στο λιτό αλλά λειτουργικό σκηνικό.
Υπό την μελωδική ασύμμετρη τραγικότητα της μουσικής που γράφει ο
Φίλιππος Περιστέρης για την παράσταση, οι ερμηνείες των ηθοποιών
υπογραμμίζονται χαρακτηριστικά, αποκτώντας ιδιαίτερη σκηνική εμβέλεια και
αποδίδοντας ένα άρτιο αισθητικά αποτέλεσμα.
Στο ρόλο της Αρχόντισσας η Νταίζη Σεμπεκοπούλου, πληθωρική και
επιτελική, εναρμονίζεται πλήρως με τον Κωστή Σαββιδάκη, που ερμηνεύει
ευθύβολα τον Περίλαο, καταδεικνύοντας με την ιδιαίτερη, στεντόρεια φωνή
του το βάθος της προσωπικότητας του νεκρού βασιλιά
Η
ΓΕΝΙΚΗ ΠΡΟΒΑ ΕΧΕΙ ΤΕΛΕΙΩΣΕΙ. ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ ΕΧΕΙ ΠΑΡΑΔΟΘΕΙ
ΣΤΗΝ ΑΓΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ, ΤΑ ΑΣΤΕΡΙΑ ΣΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ
ΕΤΟΙΜΑΖΟΥΝ ΤΟ ΣΚΗΝΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΡΙΑΝΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ. ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΕΖΗΣΑΝ ΕΔΩ
ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΕΜΑΣ "ΕΙΔΑΝ" ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΑΞΙΕΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΕΣ, ΠΟΥ
ΙΣΧΥΟΥΝ ΩΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΣΤΗΝ ΑΙΩΝΙΑ ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΣΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΟΥ
ΠΡΟΣ ΤΟ ΦΩΣ
Είχα πάρει τις πληροφορίες μου για την παράσταση Τελέσιλλα από
φίλους μου που την παρακολούθησαν στο Ανοιχτό Δημοτικό Θέατρο του
Περάματος «Μίκης Θεοδωράκης».
Την Πέμπτη 25 Ιουλίου αποφάσισα να την απολαύσω με τη σειρά μου
στο Άλσος Βεϊκου, εκεί που κάθε καλοκαίρι οι Αθηναίοι έχουν την
πολυτέλεια να παρακολουθούν σε καθημερινή βάση μια συναυλία ή θεατρική
παράσταση. Θα έλεγα δίχως ίχνος υπερβολής πως το Φεστιβάλ του Δήμου
Γαλατσίου είναι ένα από τα πιο σημαντικά της Αττικής.
Η παράσταση Τελέσιλλα, πρωτότυπο έργο του συγγραφέα Γρηγόρη
Χαλιακόπουλου - ο οποίος όπως μου δήλωσε στο τέλος της παράστασης
λατρεύει να γράφει θεατρικά έργα που να στηρίζονται σε βιογραφίες
προσωπικοτήτων, όχι μόνο σύγχρονων αλλά και του απώτερου παρελθόντος -
με εντυπωσίασε και θαύμασα τη γραφή του. Ένα έργο γραμμένο σε ιαμβικό
ανομοιοκατάληκτο δεκαπεντασύλλαβο με υψηλού επιπέδου χρήση της ελληνικής
γλώσσας από το συγγραφέα, επί 1:30 περίπου ώρα μας ταξίδεψε στους
ουράνιους αιθέρες της αρχαιοελληνικής ιστορίας. Όπως άκουσα τους
περισσότερους να σιγοψιθυρίζουν, αν δεν γνώριζες ποιος το έγραψε,
αδυνατούσες να στοιχηματίσεις για το αν άκουγες το λόγο από τραγωδία
αρχαίου τραγικού ή κάποιου σύγχρονου συγγραφέα. Μια τραγωδία που διέθετε
όλα τα συστατικά στοιχεία των αρχαίων τραγωδιών, με τη διαφορά ότι αντί
της αττικής διαλέκτου χρησιμοποιήθηκε η σύγχρονη γλώσσα και ο
βυζαντινός δεκαπεντασύλλαβος. Αυτό το έργο, εξαιτίας του λόγου, της
γραφής και της σύλληψής του, κατατάσσει το συγγραφέα του, στους μεγάλους
σύγχρονους Έλληνες συγγραφείς.
Ποια ήταν όμως η Τελέσιλλα που η πλειονότης αγνοεί και ο Χαλιακόπουλος
μας τη συστήνει; Παραθέτουμε κάποιες σημαντικές πληροφορίες από το
πρόγραμμα της παράστασης.
«Η Τελέσιλλα γεννήθηκε μεταξύ του 520-515 π.Χ. και είχε αρχοντική
καταγωγή. Λόγω της ασθένειάς της ζήτησε χρησμό απ’ το Μαντείο των Δελφών
και ο χρησμός που έλαβε ήταν ο εξής:
“Τας Μούσας Θεραπεύειν”, δηλαδή η ποίηση θα σε θεραπεύσει.
Έτσι λοιπόν άρχισε να γράφει ποίηση και οι πηγές την αναφέρουν ως μια
εξαιρετική ποιήτρια να συναγωνίζεται τη Σαπφώ. Δυστυχώς διασώθηκε μόνο
ένα ποίημά της, το οποίο στην παράσταση το τραγουδά ο χορός.
Το όνομά της έμεινε ξακουστό στους αιώνες, όχι μόνο για την ποίησή της
αλλά και για το ηρωικό θάρρος της. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, η
Τελέσιλλα έσωσε το Άργος απ’ τους Σπαρτιάτες, όταν ο Βασιλιάς της
Σπάρτης Κλεομένης εξεστράτευσε εναντίον του. Οι Αργείοι υπέστησαν
πανωλεθρία κατά τη μάχη, με 6.000 νεκρούς. Η μάχη δόθηκε εκτός των
τειχών της πόλης. Τότε το Άργος είχε συμμαχήσει με την Αθήνα και η
υπόλοιπη Πελοπόννησος με την Σπάρτη.
Όταν ο Κλεομένης βάδισε να κατακτήσει και το Άργος μετά την επιτυχία
του, η Τελέσιλλα κατόρθωσε να ξεσηκώσει με ύμνους και εξαιρετικό λόγο
και στη συνέχεια να συγκεντρώσει και να εξοπλίσει τις γυναίκες της πόλης
με ότι πρόχειρο οπλισμό μπορούσε να βρει, δημιουργώντας μια αμυντική
γραμμή απέναντι στον εχθρό. Μαζί τους στάθηκαν και οι λιγοστοί γέροντες
και δούλοι του Άργους. Οι Λακεδαιμόνιοι μετά από μεγάλο προβληματισμό
αποφάσισαν να μην επιτεθούν στο κάστρο του Άργους διότι αν νικούσαν η
νίκη τους θα ήταν άδοξη αφού θα είχαν νικήσει γυναίκες. Στην αντίθετη
περίπτωση που μπορεί να ηττώντο, θα τους ακολουθούσε το «όνειδος» ανά
τους αιώνες, ότι ηττήθηκαν από γυναίκες. Έτσι επέστρεψαν στη Σπάρτη, ενώ
το Άργος το οποίο είχε συμμαχήσει με τους Αθηναίους, ως η μοναδική
πελοποννησιακή πόλη ενάντια στη σπαρτιατική ηγεμονία, σώθηκε.
Τα μηνύματα είναι ιδιαίτερα δυνατά: Ο σεβασμός στη γυναικεία αυτοθυσία,
η δύναμη της ποίησης στον ξεσηκωμό των Αργείων και η τιμωρία των θνητών
όταν διαπράττουν Ύβρη προκαλώντας τους Θεούς, όπως έπραξε ο Βασιλιάς
της Σπάρτης Κλεομένης, ο οποίος κατάσφαξε με δόλιο τρόπο τους Αργείους
στο Ιερό Άλσος του Άργους , όπου είχαν κρυφτεί για να σωθούν, αφού πρώτα
τους υποσχέθηκε ότι δεν θα τους πειράξει.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μετά την δράση της Τελέσιλλας, το Άργος από
ολιγαρχικό κατέστη δημοκρατικό. Αιτία ήταν η απελευθέρωση των δούλων, οι
οποίοι πήραν ως σύζυγοι τη θέση των Αργείων που χάθηκαν στην μάχη.
Σύμφωνα με τον γεωγράφο Παυσανία, η πόλη τής έστησε μνημείο, το οποίο
απεικόνιζε την Τελέσιλλα καθώς ετοιμάζεται να φορέσει την περικεφαλαία
της. Πάνω στον τάφο της, ο σύζυγός της χάραξε προς τιμήν της ένα τρυφερό
επίγραμμα, για να εκφράσει την αγάπη του και το θαυμασμό του για
εκείνη».
Τι κρίμα, να παρακολουθούμε μια ζωή να ανεβαίνουν παραστάσεις στα
Φεστιβάλ του καλοκαιριού, στα πλέον ιστορικά θέατρα της χώρας μας και το
ρεπερτόριο τους να είναι μια κοινοτοπία και πλειστάκις ευτέλεια, η οποία
προωθείται ως μεταμοντέρνο εφεύρημα!
Στην «Τελέσιλλά» του ο Χαλιακόπουλος διδάσκει θεατρική γραφή. Μας
καθηλώνει με το ύφος, τη γλώσσα, τη θεματολογία, τον κυρίαρχο λόγο. Είχα
παρακολουθήσει τον «Ελευθέριο Βενιζέλο» και είχα και τότε εκπλαγεί με
τη γραφή του. Με την τραγωδία του όμως αυτή, ομολογώ ότι ενθουσιάστηκα. Η
Ύβρις του Βασιλιά Κλεομένη τιμωρείται και οι Θεοί αποκαθιστούν την τάξη
και την ισορροπία, κάτι που με έντεχνο τρόπο και ξέχωρη επιμέλεια ο
συγγραφέας δομεί στο έργο του. Με μια μόνο παράγραφο από τους
ιστορικούς, κατορθώνει και δημιουργεί μια τραγωδία που αν δεν γνωρίζαμε
τον αιώνα που γράφτηκε θα αναρωτιόμασταν ποιου εκ των τριών αρχαίων
τραγικών είναι.
Και όλα αυτά με τη συνοδεία μιας μουσικής υψηλοτάτου επιπέδου, που
ανατριχιάζει τον θεατή καθώς τα όργανα που χρησιμοποιούνται και οι
επεμβατικές επιλογές στο έργο δημιουργούν ερεθίσματα έπαρσης, στοχασμού
και φόβου, απολύτως αντίστοιχα με τα συμβάντα. Οι νότες του Φίλιππου
Περιστέρη έντυσαν με τέτοιο τρόπο το λόγο του συγγραφέα, ώστε να δημιουργήσουν μια ακουστική πανδαισία. Φύγαμε με τη μουσική του να ηχεί για ώρες στ’
αυτιά μας. Εύγε!
Οι ηθοποιοί που επιλέχθηκαν ήταν όλοι τους ξεχωριστοί. Η Αργυρώ
Ταμβάκου πέτυχε στο ρόλο της Τελέσιλλας, ο οποίος εξ αντικειμένου ήταν
πολύ δύσκολος. Μην ξεχνάμε ότι ερμηνεύοντας την Τελέσιλλα, γράφει
θεατρική ιστορία, εφόσον είναι η πρώτη ηθοποιός που παίζει αυτό τον
ρόλο. Η πίεση ήταν μεγάλη και η επιτυχία της διπλασιάζεται εξ αυτού και
μόνον. Πέτυχε και της αξίζουν συγχαρητήρια.
Η μορφή της Αρχόντισσας Νταίζης Σεμπεκοπούλου δέσποζε στην παράσταση,
στημένη αριστοτεχνικά και με ένα μονόλογο κορυφαίο του έργου που
αποτελεί λογοτεχνικό θησαυρό. Ήταν υπέροχη και η παρουσία της αποτέλεσε
εγγύηση για την παράσταση. Σπουδαία ηθοποιός, μεγάλη εμπειρία,
εκπληκτική ερμηνεία!
Ο παρτενέρ της, άρχοντας και σύζυγος, Κώστας Λάσκος, πολύπειρος
ηθοποιός, δίδαξε τι σημαίνει υποκριτική. Εξαιρετικός με άρτιο λόγο και
εκφραστικότητα. Φέρει επάνω του όλη την θεατρική κουλτούρα της
ποιοτικής τέχνης.
Ο Κωστής Σαββιδάκης, μια φιγούρα προερχόμενη απ’ τον Άδη, ανατρίχιασε με
το παίξιμό του το κοινό και ανέβασε με την υποκριτική του το επίπεδο της
όλης παράστασης. Η εξελικτική του πορεία τα τελευταία χρόνια τον
δικαιώνει σε ό,τι κι αν κάνει. Ήταν ένας μονόλογος – διάλογος
καθηλωτικός. Αγαπημένη προσωπικότητα του θεατρόφιλου και
κινηματογραφικού κοινού.
Η παραμάνα Μαρία Μπακέλα, με εξαίρετη εμφάνιση, στήριξε το όλο εγχείρημα
και ήταν συγκινητική ως παρουσία. Μια πολυτάλαντη ηθοποιός, που με τη
γαλήνια και αντιαγχώδη ερμηνεία της, έφερνε την ισορροπία στην παράσταση
με τον καθοριστικό της ρόλο. Ικανότατη και το απέδειξε. Η Κατερίνα
Βαρδακαστάνη που την απολαύσαμε και ως Δανάη (Στρατηγοπούλου) την
προηγούμενη σεζόν, υποδυόμενη τη φίλη της Τελέσιλλας ήταν εξαιρετική.
Ιδιαίτερα στη σκηνή που οι δυο τους ανταλλάσσουν φιλοφρονήσεις και η μια
με περιπαικτικό τρόπο πειράζει την άλλη, ξεδίπλωσε τα ταλέντο της και
έδωσε με τη σειρά της, ξεχωριστό τόνο στην παράσταση. Προσέδωσε με το
χαμόγελό της την ανάσα στην τραγωδία, μιας και είναι η μοναδική στιγμή
που οι ηθοποιοί γελούν και χωρατεύουν. Μαζί με την Μαρία Μπακέλα και την
Αργυρώ Ταμβάκου αποτέλεσαν μια δυνατή τριάδα γυναικών, μεταφέροντάς μας
στα αρχοντικά δώματα του Αρχαίου Άργους.
Ο Σάββας Πογιαντζής υποδύεται δύο ρόλους του Κήρυκα και του
Αγγελιαφόρου. Μια σεμνή παρουσία με ιδιαίτερο χάρισμα στη φωνή και
δυνατό παρουσιαστικό. Διαθέτει σπουδαίο ταλέντο και πιστεύω πως το
μέλλον θα είναι δικό του. Τη στιγμή που απευθύνεται στις γυναίκες του
Άργους, είναι συγκλονιστικός.
Ο Γιάννης Σταματίου ως Βασιλιάς Κλεομένης είναι ο μεγάλος εχθρός, ο
«κακός» της παράστασης. Για τη σκηνοθετική του δουλειά θα μιλήσουμε
παρακάτω. Ως ηθοποιός ο Γιάννης Σταματίου, είναι ένας από τους
σπουδαιότερους Έλληνες ηθοποιούς. Μεγάλη υποκριτική προσωπικότητα. Η
εμφάνισή του με σπαρτιατική στολή, κατά την είσοδό του ταράζει τα νερά
και ο θεατής παρακολουθεί με δέος τι πρόκειται να ακολουθήσει.
Θαυμάσιος, έχει τη γνώση, την εμπειρία, το χάρισμα!
Οι κοπέλες του χορού, ένας υπέροχος συνδυασμός. Η κάθε μια με την δική
της προσωπικότητα. Μέσα από την εξαιρετική εκφορά του λόγου και την
χορογραφική τους ακολουθία, αναδείχθηκαν σε πρωταγωνίστριες. Είναι αυτές
που μας μιλούν για όσα συνέβησαν, για όσα δεν βλέπουμε, για όσα θα
συμβούν. Συγχαρητήρια σε όλες τους. Στάθηκαν σε ένα δύσκολο έργο με
αξιοθαύμαστη κίνηση, λόγο και υποκριτική. Με σειρά εμφάνισης, η Λυσάνδρα
Αναστασοπούλου, η Ιωάννα - Μαρία Μπάτη, η Βιργινία Μιχαήλ, η Βίκυ
Μιχαλοπούλου και η Βέρα Μακρομαρίδου ήταν τα «πολύχρωμα» πρόσωπα που
ομόρφυναν την παράσταση Μπράβο τους!
Τα κοστούμια της Μαρίας Γκούσκου με δυο λέξεις: Έργα Τέχνης! Θαυμάσιες αποχρώσεις με αρχαιοελληνική μεγαλοπρέπεια.
Η χορογράφος Αργυρώ Ταμβάκου μαζί με την βοηθό της Μαρία Πάπου κέντησαν ψιλοβελονιά τα βήματα και την κίνηση του χορού!
Όσο για τα σκηνικά, απλά και απέριττα. Τέσσερις κίονες και μερικοί
κύβοι. Η απόλυτη αφαιρετικότητα, όπως απαιτούσε η συγκεκριμένη
παράσταση.
Ας κλείσουμε όμως με τον πρωτεργάτη αυτού του μοναδικού εγχειρήματος. Ο
Γιάννης Σταματίου απέδειξε πως η σκηνοθεσία κυλάει στο αίμα του. Ούτε
για μια στιγμή το έργο δεν κάνει κοιλιά. Πρόσεξε κάθε λεπτομέρεια και
δεν του διέφυγε το παραμικρό. Μακάρι τα κρατικά θέατρα κάποια στιγμή να
συνεργάζονται με σκηνοθέτες και καλλιτέχνες τέτοιου ήθους και θεατρικής
δεινότητας σαν αυτή του Γιάννη Σταματίου. Με σεβασμό πάνω στο πρωτότυπο
κείμενο του Χαλιακόπουλου, υπόγραψε μια σκηνοθεσία απ’ τις καλύτερες που
έχουμε δει. Το σημαντικότερο όμως είναι που ανέλαβε να ρισκάρει σε ένα
τόσο δύσκολο έργο, γεγονός που αποδεικνύει ότι διαθέτει μεράκι, θάρρος
και αυτοπεποίθηση. Τα κατάφερε και σκηνοθέτησε μια συγκλονιστική
τραγωδία. Φαίνεται πως το ΕΚΣΤΑΝ, ο θεατρικός χώρος που
δραστηριοποιείται, είναι το Κρυφό Σχολειό της Τέχνης. Διαφορετικά δεν θα
μπορούσε να δέσει ένα ετερόκλητο πλήθος ηθοποιών έτσι ώστε να
συνεργάζονται σαν μια μηχανή που δεν της λείπει το παραμικρό.
Τέλος αξίζει να τονιστεί το εξής σημαντικό: Αν δεν υπήρχε το «Ίδρυμα
Ελληνισμού» με τον Πρόεδρό του καθηγητή Ανδρέα Αθηναίο να θέσει υπό την
Αιγίδα του την παράσταση και η Πρόεδρος του «Ιδρύματος Επιμένουμε
Ελλάδα» Κωνσταντίνα Μανώλη, να πάρει στα χέρια της την παραγωγή της
παράστασης, οι Έλληνες θεατρόφιλοι θα έχαναν μια από τις καλύτερες
παραστάσεις του εφετινού καλοκαιριού και όχι μόνο. Γι αυτό αξίζουν θερμά
συγχαρητήρια στους ανωτέρω και κυρίως γιατί η παράσταση «Τελέσιλλα» με
απόφασή τους, παίζεται με δωρεάν είσοδο για όλο τον κόσμο, σύμφωνα και
με την πολιτική που ασκούν τα δύο Ιδρύματα στα οποία προΐστανται και
διοικούν.
Η παράσταση «Τελέσιλλα» του Γρηγόρη Χαλιακόπουλου, κέρδισε επάξια τη θέση που της ανήκει στην ιστορία του Ελληνικού Θεάτρου.
Το Φεστιβαλ Μυησης στον Πολιτισμο ετυχε ευρυτατης Δημοσιοτητος αοο ολα τα ΜΜΕ, Τακτικα και ειδικα, αλλα και από ευρυτατο φασμα Μεσων Κοινωνικής Δικτύωσης
«ΤΕΛΕΣΙΛΛΑ»
ανεβαίνει για πρώτη φορά στη θεατρική σκηνήσε σκηνοθεσία Γιάννη Σταματίου, υπό την Αιγίδα του «Ιδρύματος Ελληνισμού». Η παράστασηέχει στόχο την ανάδειξη της
άγνωστης στους περισσότερους,ιστορικής
ποιήτριας και ηρωίδας του Αρχαίου Άργους, Τελέσιλλας.
Η παραγωγή είναι του «Ιδρύματος Επιμένουμε Ελλάδα» και πραγματοποιείται
με δωρεάν είσοδο.
Το έργο είναι ένας ύμνος
στη Γυναίκα, τη Δύναμη και τη Δημοκρατία.
Πρόγραμμαπαραστάσεων
Σάββατο 13 Ιουλίου -
Ανοιχτό Δημοτικό Θέατρο Περάματος «Μίκης Θεοδωράκης»
[Φεστιβάλ
Μύησης στον Πολιτισμό σε συνέργεια με το Δήμο Περάματος]
Λίγα λόγια από τον Πρόεδρο του Ιδρύματος Ελληνισμού
Η Εποχή μας είναι η Σύγκρουση μεταξύ Δομημένης (εξουσιαζόμενης) Κοινωνίας
και Οντολογικής Κοινωνίας. Δηλαδή Κοινωνίας με Υπέρτερο αγαθό τον
Άνθρωπο και τον προσδιορισμό της υπόστασής του μέσα από έννοιες και
αξίες.
Το Θέατρο είναι μια «πύλη» Μύησης στον Πολιτισμό. Η Αρχαία Τραγωδία σαν
θεατρική μορφή, που δίδαξε την Αρχαία Ελλάδα, αλλά και την σύγχρονη στα Αρχαία
Θέατρα της με την Δημοκρατική Αρχιτεκτονική του «κοίλου», είναι ένα
από τα καλυτέρα «πανεπιστήμια» της Οικουμένης , πανεπιστήμια που μπορεί να
διδάσκουν μεθόδους και εργαλεία, άχρηστα αν όχι επιζήμια χωρίς το ήθος του
Πολιτισμού που θέτει την γνώση και την αναζήτηση της Αληθείας, στην Δικαίωση
του Ανθρώπου.
Το «Φεστιβάλ Μύησης στον Πολιτισμό»εμπνευσμένο από τον Θεατρικό Κριτικό Περσέα
Αθηναίο, έχοντας σας ως
Τιμώμενους Προσκεκλημένους, σκοπό έχει να φέρει όλους σε
«κοινωνία» με τις διαχρονικές έννοιες και τις αξίες που έχουν ως υπέρτερο αγαθό
την Δικαίωση του Ανθρώπου από Ύπαρξη σε Οντολογική Υπόσταση.
Η παράσταση Τελέσιλλα, έχει μέσα της διαχρονικές αξίες και
έννοιες Πολιτισμού. Ανακαλύψτε τες, και απολαύστε τες μέσα στην
καλοκαιρινή αγκαλιά της Ελλάδας.
Καθηγητής Ανδρέας Αθηναίος
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ
Η θεατρική παράσταση
«Τελέσιλλα», έργο του συγγραφέα Γρηγόρη Χαλιακόπουλου, ανεβαίνει για πρώτη φορά
στην Ελλάδα και προσιδιάζει σε αρχαία τραγωδία. Είναι γραμμένο σε έμμετρη
μορφή, - με τη διαφορά ότι ο στίχος είναι ανομοιοκατάληκτος ιαμβικός
δεκαπεντασύλλαβος - με χορό, χορικά και
βασίζεται στην ιστορία της ηρωίδας του αρχαίου Άργους, Τελέσιλλας, η οποία ήταν
φιλάσθενη λυρική ποιήτρια και έζησε τον 5ο - 6ο αιώνα π.Χ.
Η Τελέσιλλα γεννήθηκε
μεταξύ του 520-515 π.Χ. και είχε αρχοντική καταγωγή. Λόγω της ασθένειάς της
ζήτησε χρησμό απ’ το Μαντείο των Δελφών και ο χρησμός που έλαβε ήταν ο εξής:
«Τας Μούσας Θεραπεύειν»,
δηλαδή η ποίηση θα σε θεραπεύσει.
Έτσι λοιπόν άρχισε να
γράφει ποίηση και οι πηγές την αναφέρουν ως μια εξαιρετική ποιήτρια να
συναγωνίζεται τη Σαπφώ. Δυστυχώς διασώθηκε μόνο ένα ποίημά της, το οποίο στην
παράσταση το τραγουδά ο χορός.
Το όνομά της έμεινε
ξακουστό στους αιώνες, όχι μόνο για την ποίησή της αλλά και για το ηρωικό
θάρρος της. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, η Τελέσιλλα έσωσε το Άργος απ’ τους
Σπαρτιάτες, όταν ο Βασιλιάς της Σπάρτης Κλεομένης εκστράτευσε εναντίον του. Οι
Αργείοι υπέστησαν πανωλεθρία κατά τη μάχη, με 6.000 νεκρούς. Η μάχη δόθηκε
εκτός των τειχών της πόλης. Τότε το Άργος είχε συμμαχήσει με την Αθήνα και η
υπόλοιπη Πελοπόννησος με την Σπάρτη.
Όταν ο Κλεομένης βάδισε να
κατακτήσει και το Άργος μετά την επιτυχία του, η Τελέσιλλα κατόρθωσε να
ξεσηκώσει με ύμνους και εξαιρετικό λόγο και στη συνέχεια να συγκεντρώσει και να
εξοπλίσει τις γυναίκες της πόλης με ότι πρόχειρο οπλισμό μπορούσε να βρει,
δημιουργώντας μια αμυντική γραμμή απέναντι στον εχθρό. Μαζί τους στάθηκαν και
οι λιγοστοί γέροντες και δούλοι του Άργους. Οι Λακεδαιμόνιοι μετά από μεγάλο
προβληματισμόαποφάσισαν να μην
επιτεθούν στο κάστρο του Άργους διότι αν νικούσαν η νίκη τους θα ήταν άδοξη
αφού θα είχαν νικήσει γυναίκες. Στην αντίθετη περίπτωση που μπορεί να ηττούντο,
θα τους ακολουθούσε το «όνειδος» ανά τους αιώνες, ότι ηττήθηκαν από γυναίκες.
Έτσι επέστρεψαν στη Σπάρτη, ενώ το Άργος το οποίο είχε συμμαχήσει με τους
Αθηναίους, ως η μοναδική πελοποννησιακή πόλη ενάντια στη σπαρτιατική ηγεμονία
σώθηκε.
Τα μηνύματα είναι
ιδιαίτερα δυνατά: Ο σεβασμός στη γυναικεία αυτοθυσία, η δύναμη της ποίησης στον
ξεσηκωμό των Αργείων και η τιμωρία των θνητών όταν διαπράττουν Ύβρη προκαλώντας
τους Θεούς, όπως έπραξε ο Βασιλιάς της Σπάρτης Κλεομένης, ο οποίος κατάσφαξε με
δόλιο τρόπο τους Αργείους στο Ιερό Άλσος του Άργους , όπου είχαν κρυφτεί για να
σωθούν, αφού πρώτα τους υποσχέθηκε ότι δεν θα τους πειράξει.
Αξίζει
να σημειωθεί ότι μετά την δράση της Τελέσιλλας, το Άργος από ολιγαρχικό κατέστη
δημοκρατικό. Αιτία ήταν η απελευθέρωση των δούλων, οι οποίοι πήραν ως σύζυγοι
τη θέση των Αργείων που χάθηκαν στην μάχη.
Σύμφωνα με τον γεωγράφο Παυσανία, η πόλη τής έστησε μνημείο,
το οποίο απεικόνιζε την Τελέσιλλα καθώς ετοιμάζεται να φορέσει την περικεφαλαία
της. Πάνω στον τάφο της, ο σύζυγός της χάραξε προς τιμήν της ένα τρυφερό επίγραμμα, για
να εκφράσει την αγάπη του και το θαυμασμό του για εκείνη.
**********************************************
Λίγα
λόγια από τον συγγραφέα
Ένα βιβλίο με ήρωες και ηρωίδες της αρχαίας Ελλάδας,
φυλασσότανστον εσώτερο κόσμο μου, από την εφηβική μου ηλικία. Ήταν της
αγαπημένης μου θείας Ελένης Σταματοπούλου - Σμυρνή, λυκειάρχου στα Φιλιατρά και
μετέπειτα στην Καισαριανή.Θαρρείς και
είχε βρει απάγκιο εκεί, με τριβέλιζε κάθε τόσο να ασχοληθώ πιότερο μαζί του.
Απ’ όλα τα πρόσωπαπου περιγράφονταν
στις σελίδες του, η ποιήτρια και ηρωίδα του αρχαίου Άργους Τελέσιλλα, ξεσήκωνε
περισσότερο τη φαντασία μου.
Με στενοχωρούσε το γεγονός ότι ήταν ξεχασμένη και πως
ελάχιστοι γνώριζαν σχετικά για την ύπαρξή της. Ακόμα και στο Άργος όταν πραγματοποίησα
μια έρευνα, λιγοστοί Αργείοι ήξεραν την ιστορία της. Μια νύχτα λοιπόν που την
είδα στ’ όνειρό μου, κουρασμένη, εξαντλημένη, βαθειά λυπημένη, προσπάθησα να
την προσεγγίσω. Μάταια όμως. Με απέφυγε και αστραπιαία εξαφανίστηκε από το
ονειρικό μου πεδίο.
Το πρωί, άρπαξα μια σελίδα λευκή και τη γέμισα με λέξεις
αφιερωμένες στη γυναίκα που αναστάτωσε τον ύπνο μου.
Μόλις τελείωσα κοίταξα τριγύρω μου. Την αναζητούσα, ήμουν
σίγουρος πως ήταν άυλη, δίπλα μου. Και είχα δίκιο.
«Αυτό που έγραψες, δεν αρκεί» μου απηύθυνε το λόγο.
«Μα γνωρίζουμε τόσα λίγα για σένα» της είπα.
«Τότε φαντάσου με» ήταν η προτροπή της.
Αισθάνθηκα το χέρι της να ωθεί το δικό μου να βουτήξει την
πέννα μου στο μελανοδοχείο της έμπνευσης. Σε λίγες ώρες ο ιαμβικός
ανομοιοκατάληκτος δεκαπεντασύλλαβος απλώθηκε σε σύνολο τριανταπέντε σελίδων.
Είχα πλέον γράψει εκείνο που μου ζήτησε.
Γύρισα μήπως τη δω επιτέλους ολοζώντανη. Πουθενά όμως. Ούτε
καν ίχνος απ’ τον αρχαίο ίσκιο της. Συνειδητοποίησα πως με τον τρόπο της, μού
έκλεινε την επόμενη συνάντησή μας στις κερκίδες κάποιου θεάτρου.
Από κει θα την απολαύσω έμψυχη και ένσαρκη, σκέφθηκα.
Αυτή λοιπόν είναι η ιστορία μου, σχετικά με την Τελέσιλλα.
Τη λησμονημένηποιήτρια και ηρωίδα του
Αρχαίου Άργους.
Γρηγόρης
Χαλιακόπουλος
Λίγα λόγια από τον σκηνοθέτη
Το έργο «Τελέσιλλα» του συγγραφέα Γρηγόρη Χαλιακόπουλουαποτέλεσε για μένα μια πρόκληση.Η αρχαία ηρωίδα και ποιήτρια του Άργους, την
οποία ελάχιστοι γνώριζαν, μου δημιούργησε ερεθίσματα και συναισθήματα ιδιαίτερα
δυνατά. Επιχείρησα να εισδύσω σκηνοθετικά και υποκριτικά στην ιστορική εποχή
και τα σπουδαία γεγονότα που έζησε, τα οποία καταγράφηκαν από τους μετέπειτα
ιστορικούς, παρότι μεταξύ τους υπάρχουν πολλές διαφορετικές περιγραφές. Ο
έμμετρος ανομοιοκατάληκτος ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβοςπροσέδωσε στις επιλογές μου ιδιαίτερη
δυναμική, καθότι είναι σπάνιες οι φορές που η πένα ενός σύγχρονου συγγραφέα, καταγράφει ένα τέτοιο εγχείρημα.Με βασικά στοιχεία,όπως ο λόγος, ο χορός, τα χορικά και κυρίως
το μέτρο, το έργο προσιδιάζει με αρχαία τραγωδία, γεγονός που με ώθησε να
δημιουργήσω σκηνές που να παραπέμπουνστο μακρινό παρελθόν του ιστορικού Άργους. Με αφαιρετικό τρόπο, απέφυγα
κάθε ίχνος υπερβολής έτσι ώστε να αποδοθεί στο θεατρικό κοινό η παράσταση με
εύληπτο τρόπο και να γίνουν κατανοητά τα υψηλά νοήματα της ηρωίδαςπου αποτυπώνει στο έργο του ο
συγγραφέας.
Γιάννης Σταματίου
Λίγα λόγια από τον συνθέτη
Όταν καλούμαι να συνθέσω μουσική για μια θεατρική παράσταση,
το πρώτο μου μέλημα, είναι να αφουγκραστώ τις τρεις κατά τη γνώμη μου εκδοχές
του θεατρικού αφηγήματος. Η πρώτη είναι η μουσική που αποπνέει το κείμενο, η
δεύτερη είναι η μουσική της εποχής αναφοράς και η τρίτη η μουσική της ίδιας της
παράστασης. Η πρώτη αφορά στην κειμενική προσέγγιση ως πεδίου αναφοράς, η
δεύτερη καθορίζεται από το μουσικολογικό υπόβαθρο του χώρου και του χρόνου και
η τρίτη είναι θέμα απόφασης του σκηνοθέτη και των συντελεστών. Στην Τελέσιλλα
ευτύχησα να διαβάσω ένα ακόμη εξαιρετικό θεατρικό κείμενο του επί μακρόν
συνεργάτη Γρηγόρη Χαλιακόπουλου το οποίο συναντά την εποχή δράσης και μια
εμπνευσμένη και συνεπή ως προς τα παραπάνω σκηνοθεσία. Ως εκ τούτου η μουσική
ακολουθεί την παραδομένη διαστηματική και η ενορχήστρωση ακολουθεί επίσης ένα
μεγάλο μέρος του corpus
των οργάνων που γνωρίσαμε από την ιστορία.
«Τελέσιλλα»: Μια παράσταση για την ποιήτρια - ηρωίδα του Άργους
Παρασκευή, 12 Ιουλ 2019 09:09
Photo
Το έργο του συγγραφέα Γρηγόρη Χαλιακόπουλου
«Τελέσιλλα» ανεβαίνει για πρώτη φορά στη θεατρική σκηνή σε σκηνοθεσία
Γιάννη Σταματίου, με στόχο την ανάδειξη της άγνωστης, στους
περισσότερους, ιστορικής ποιήτριας και ηρωίδας του Αρχαίου Άργους. Το
έργο είναι ένας ύμνος στη Γυναίκα, τη Δύναμη και τη Δημοκρατία.
Η παράσταση τελεί υπό την αιγίδα του Ιδρύματος Ελληνισμού και πραγματοποιείται με δωρεάν είσοδο.
Photo
Το έργο είναι γραμμένο σε έμμετρη μορφή -ο στίχος είναι
ανομοιοκατάληκτος ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος- με χορό, χορικά και
βασίζεται στην ιστορία της ηρωίδας του αρχαίου Άργους Τελέσιλλας.
Η
Τελέσιλλα γεννήθηκε μεταξύ του 520-515 π.Χ. και είχε αρχοντική καταγωγή.
Πηγές την αναφέρουν ως μια εξαιρετική ποιήτρια που συναγωνιζόταν τη
Σαπφώ. Δυστυχώς, διασώθηκε μόνο ένα ποίημά της, το οποίο στην παράσταση
το τραγουδά ο χορός.
Photo
Το όνομά της έμεινε ξακουστό στους αιώνες, όχι μόνο για την ποίησή της αλλά και για το ηρωικό θάρρος της. Ο συγγραφέας του έργου, Γρηγόρης Χαλιακόπουλος, μίλησε μαζί μας Τι σας οδήγησε στη συγγραφή του έργου;
«Μια πολύχρονη έρευνά μου γύρω από την αρχαία ηρωίδα του Άργους
Τελέσιλλα, με οδήγησε προ τριετίας να γράψω το ομώνυμο θεατρικό έργο.
Ανέκαθεν με συγκινούσαν οι βιογραφίες των προσωπικοτήτων εκείνων, που η
στάση ζωής τους αποτελούσε πρότυπο για την εποχή τους. Η περίπτωση της
Τελέσιλλας ήταν, όμως, και είναι κάτι το ιδιαίτερο. Η ιστορία πολύ λίγες
πληροφορίες μας δίνει για τον βίο και το έργο της, παρότι έμεινε στην
αιωνιότητα ως η γυναίκα ποιήτρια που έσωσε το Άργος. Μια φιλάσθενη νέα,
που βρήκε την ίαση στην ποίηση και κατόρθωσε να ξεσηκώσει με τους
στίχους της τις Αργίτισσες γυναίκες, τα παιδιά και τους γέροντες όταν ο
Βασιλιάς Κλεομένης της Σπάρτης εξεστράτευσε εναντίον του Άργους. Στην
περίπτωση αυτή, εκείνο που μετράει δεν είναι τόσο ο ποιητικός της
οίστρος, όσο το θάρρος και η γενναιότητα που επέδειξε να υπερασπιστεί
την πατρίδα της, αρνούμενη να παραδοθεί στον εχθρό που καραδοκούσε να
εισέλθει στην πόλη». Μιλήστε μας για την ηρωίδα.
«Θαρρώ πως η Τελέσιλλα είναι μια από τις αδικημένες ηρωίδες και
συνάμα ποιήτριες, λόγω του ότι τα λιγοστά στοιχεία που διαθέτουμε γι’
αυτήν, της στέρησαν από την ιστορία, τις επιπλέον σελίδες που
δικαιούται. Βέβαια υπάρχουν κάποια συμβάντα που έστω και συντομογραφικά
στις δέλτους των ιστορικών συγγραφέων, μας παρέχουν ορισμένες
πληροφορίες, διόλου ευκαταφρόνητες. Αυτό για μένα υπήρξε το ερέθισμα για
να φαντασιωθώ την Τελέσιλλα τον 5ο αιώνα στο Άργος, επιδιώκοντας να
προσεγγίσω την προσωπικότητά της όσο το δυνατόν περισσότερο. Εκείνο που
μου υποδαύλισε την περιέργεια, ήταν το γεγονός ότι όλοι τη θεωρούσαν
σημαντική ποιήτρια και με ξεχωριστό θάρρος. Σκέφτηκα, λοιπόν, ότι για να
ξεσηκώσει τις γυναίκες του Άργους εναντίον του σπαρτιατικού στρατού
-που ήταν ο ισχυρότερος εκείνης της εποχής, θα διέθετε ρητορική
δεινότητα και υψηλή πνευματικότητα. Από το έργο της διεσώθη μόνο ένα
ποίημα. Προσπάθησα, λοιπόν, να στηριχτώ πάνω σ’ αυτό, για να δημιουργήσω
μια ποιητική ατμόσφαιρα με τη στήριξη του χορού και παράλληλα να της
προσδώσω χαρακτηριστικά επαναστατημένης ηρωίδας». Που στοχεύετε μέσα από το έργο σας;
«Υπάρχουν πολλές αντιφάσεις μεταξύ των ιστορικών της αρχαιότητας για
το αν έγινε ή όχι η μάχη με τους Σπαρτιάτες. Όλοι, όμως, συμφωνούν ότι η
Τελέσιλλα ήταν η εμψυχώτρια που οδήγησε τις γυναίκες στα τείχη κι έσωσε
το Άργος. Αυτό πιστεύω ότι είναι εκείνο που την αναγορεύει σε μια από
τις σπουδαιότερες γυναίκες της αρχαιότητας. Δυστυχώς, όμως, η Τελέσιλλα
δεν διδάσκεται στα σχολεία κι ελάχιστοι ξέρουν κάτι γι’ αυτήν. Ακόμα και
στο Άργος υπάρχει κόσμος που αγνοεί το όνομά της. Στόχος μου, λοιπόν,
είναι να υμνήσω μέσα από το έργο μου τη δύναμη της γυναίκας, το μεγαλείο
της ποιήτριας και το ιδεώδες της δημοκρατίας. Και αυτό γιατί από την
Τελέσιλλα και μετά, το Άργος από ολιγαρχικό κατέστη δημοκρατικό, εφόσον
οι δούλοι που επέζησαν πήραν τη θέση των νεκρών Αργείων. Και, ίσως, αυτό
να αποτελεί τη μεγαλύτερη προσφορά αυτής της γυναίκας στο αρχαίο
Άργος».
Photo
Πρόγραμμα παραστάσεων
Σάββατο 13 Ιουλίου - Ανοιχτό Δημοτικό Θέατρο Περάματος «Μίκης Θεοδωράκης»
(Φεστιβάλ Ιδρύματος Ελληνισμού)
Πέμπτη 25 Ιουλίου - Θέατρο Άλσους Βεΐκου
(Σε συνεργασία Ιδρύματος Ελληνισμού και Πολιτιστικού Συλλόγου «Δράση» Γαλατσίου)
Παρασκευή 2 Αυγούστου - Αρχαίο Θέατρο Μεσσήνης
(Σε συνεργασία Ιδρύματος Ελληνισμού και Πειραματικής Σκηνής Καλαμάτας).
Το έργο του συγγραφέα Γρηγόρη Χαλιακόπουλου «ΤΕΛΕΣΙΛΛΑ» ανεβαίνει για πρώτη φορά στη θεατρική σκηνή σε σκηνοθεσία Γιάννη Σταματίου, υπό την Αιγίδα του «Ιδρύματος Ελληνισμού». Η
παράσταση έχει στόχο την ανάδειξη της άγνωστης στους περισσότερους,
ιστορικής ποιήτριας και ηρωίδας του Αρχαίου Άργους, Τελέσιλλας.
Η παραγωγή είναι του «Ιδρύματος Επιμένουμε Ελλάδα» και πραγματοποιείται με δωρεάν είσοδο.
Το έργο είναι ένας ύμνος στη Γυναίκα, τη Δύναμη και τη Δημοκρατία.
Πρόγραμμα παραστάσεων
Σάββατο 13 Ιουλίου – Ανοιχτό Δημοτικό Θέατρο Περάματος «Μίκης Θεοδωράκης» [Φεστιβάλ Μύησης στον Πολιτισμό σε συνέργεια με το Δήμο Περάματος]
*** Πέμπτη 25 Ιουλίου – Θέατρο Άλσος Βεΐκου [Σε συνέργεια Ιδρύματος Ελληνισμού και Πολιτιστικού Συλλόγου «Δράση» Γαλατσίου]
*** Παρασκευή 2 Αυγούστου – Αρχαίο Θέατρο Μεσσήνης
[Σε συνέργεια Ιδρύματος Ελληνισμού και Πειραματικής Σκηνής Καλαμάτας]
Λίγα λόγια από τον Πρόεδρο του Ιδρύματος Ελληνισμού
Η Εποχή μας είναι η Σύγκρουση μεταξύ Δομημένης (εξουσιαζόμενης)
Κοινωνίας και Οντολογικής Κοινωνίας. Δηλαδή Κοινωνίας με Υπέρτερο αγαθό
τον Άνθρωπο και τον προσδιορισμό της υπόστασής του μέσα από έννοιες και
αξίες.
Το Θέατρο είναι μια «πύλη» Μύησης στον Πολιτισμό. Η Αρχαία Τραγωδία
σαν θεατρική μορφή, που δίδαξε την Αρχαία Ελλάδα, αλλά και την σύγχρονη
στα Αρχαία Θέατρά της με την Δημοκρατική Αρχιτεκτονική του «κοίλου»,
είναι ένα από τα καλυτέρα «πανεπιστήμια» της Οικουμένης , πανεπιστήμια
που μπορεί να διδάσκουν μεθόδους και εργαλεία, άχρηστα αν όχι επιζήμια
χωρίς το ήθος του Πολιτισμού που θέτει την γνώση και την αναζήτηση της
Αληθείας, στην Δικαίωση του Ανθρώπου.
Το «Φεστιβάλ Μύησης στον Πολιτισμό» εμπνευσμένο από τον Θεατρικό
Κριτικό Περσέα Αθηναίο, έχοντάς σας ως
Τιμώμενους Προσκεκλημένους, σκοπό έχει να φέρει όλους σε «κοινωνία» με
τις διαχρονικές έννοιες και τις αξίες που έχουν ως υπέρτερο αγαθό την
Δικαίωση του Ανθρώπου από Ύπαρξη σε Οντολογική Υπόσταση.
Η παράσταση Τελέσιλλα, έχει μέσα της διαχρονικές αξίες και έννοιες
Πολιτισμού. Ανακαλύψτε τες, και απολαύστε τες μέσα στην καλοκαιρινή
αγκαλιά της Ελλάδας.
Καθηγητής Ανδρέας Αθηναίος
ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ
Η θεατρική παράσταση «Τελέσιλλα», έργο του συγγραφέα Γρηγόρη
Χαλιακόπουλου, ανεβαίνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα και προσιδιάζει σε
αρχαία τραγωδία. Είναι γραμμένο σε έμμετρη μορφή, – με τη διαφορά ότι ο
στίχος είναι ανομοιοκατάληκτος ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος – με χορό,
χορικά και βασίζεται στην ιστορία της ηρωίδας του αρχαίου Άργους,
Τελέσιλλας, η οποία ήταν φιλάσθενη λυρική ποιήτρια και έζησε τον 5ο – 6ο
αιώνα π.Χ.
Η Τελέσιλλα γεννήθηκε μεταξύ του 520-515 π.Χ. και είχε αρχοντική
καταγωγή. Λόγω της ασθένειάς της ζήτησε χρησμό απ’ το Μαντείο των Δελφών
και ο χρησμός που έλαβε ήταν ο εξής:
«Τας Μούσας Θεραπεύειν», δηλαδή η ποίηση θα σε θεραπεύσει.
Έτσι λοιπόν άρχισε να γράφει ποίηση και οι πηγές την αναφέρουν ως μια
εξαιρετική ποιήτρια να συναγωνίζεται τη Σαπφώ. Δυστυχώς διασώθηκε μόνο
ένα ποίημά της, το οποίο στην παράσταση το τραγουδά ο χορός.
Το όνομά της έμεινε ξακουστό στους αιώνες, όχι μόνο για την ποίησή
της αλλά και για το ηρωικό θάρρος της. Σύμφωνα με τους ιστορικούς, η
Τελέσιλλα έσωσε το Άργος απ’ τους Σπαρτιάτες, όταν ο Βασιλιάς της
Σπάρτης Κλεομένης εξεστράτευσε εναντίον του. Οι Αργείοι υπέστησαν
πανωλεθρία κατά τη μάχη, με 6.000 νεκρούς. Η μάχη δόθηκε εκτός των
τειχών της πόλης. Τότε το Άργος είχε συμμαχήσει με την Αθήνα και η
υπόλοιπη Πελοπόννησος με την Σπάρτη.
Όταν ο Κλεομένης βάδισε να κατακτήσει και το Άργος μετά την επιτυχία
του, η Τελέσιλλα κατόρθωσε να ξεσηκώσει με ύμνους και εξαιρετικό λόγο
και στη συνέχεια να συγκεντρώσει και να εξοπλίσει τις γυναίκες της πόλης
με ότι πρόχειρο οπλισμό μπορούσε να βρει, δημιουργώντας μια αμυντική
γραμμή απέναντι στον εχθρό. Μαζί τους στάθηκαν και οι λιγοστοί γέροντες
και δούλοι του Άργους. Οι Λακεδαιμόνιοι μετά από μεγάλο προβληματισμό
αποφάσισαν να μην επιτεθούν στο κάστρο του Άργους διότι αν νικούσαν η
νίκη τους θα ήταν άδοξη αφού θα είχαν νικήσει γυναίκες. Στην αντίθετη
περίπτωση που μπορεί να ηττώντο, θα τους ακολουθούσε το «όνειδος» ανά
τους αιώνες, ότι ηττήθηκαν από γυναίκες. Έτσι επέστρεψαν στη Σπάρτη, ενώ
το Άργος το οποίο είχε συμμαχήσει με τους Αθηναίους, ως η μοναδική
πελοποννησιακή πόλη ενάντια στη σπαρτιατική ηγεμονία σώθηκε.
Τα μηνύματα είναι ιδιαίτερα δυνατά: Ο σεβασμός στη γυναικεία
αυτοθυσία, η δύναμη της ποίησης στον ξεσηκωμό των Αργείων και η τιμωρία
των θνητών όταν διαπράττουν Ύβρη προκαλώντας τους Θεούς, όπως έπραξε ο
Βασιλιάς της Σπάρτης Κλεομένης, ο οποίος κατάσφαξε με δόλιο τρόπο τους
Αργείους στο Ιερό Άλσος του Άργους , όπου είχαν κρυφτεί για να σωθούν,
αφού πρώτα τους υποσχέθηκε ότι δεν θα τους πειράξει.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μετά την δράση της Τελέσιλλας, το Άργος από
ολιγαρχικό κατέστη δημοκρατικό. Αιτία ήταν η απελευθέρωση των δούλων, οι
οποίοι πήραν ως σύζυγοι τη θέση των Αργείων που χάθηκαν στην μάχη.
Σύμφωνα με τον γεωγράφο Παυσανία, η πόλη τής έστησε μνημείο, το οποίο
απεικόνιζε την Τελέσιλλα καθώς ετοιμάζεται να φορέσει την περικεφαλαία
της. Πάνω στον τάφο της, ο σύζυγός της χάραξε προς τιμήν της ένα
τρυφερό επίγραμμα, για να εκφράσει την αγάπη του και το θαυμασμό του για
εκείνη.
Λίγα λόγια από τον συγγραφέα
Ένα βιβλίο με ήρωες και ηρωίδες της αρχαίας Ελλάδας, φυλασσόταν στον
εσώτερο κόσμο μου, από την εφηβική μου ηλικία. Ήταν της αγαπημένης μου
θείας Ελένης Σταματοπούλου – Σμυρνή, λυκειάρχου στα Φιλιατρά και
μετέπειτα στην Καισαριανή. Θαρρείς και είχε βρει απάγκιο εκεί, με
τριβέλιζε κάθε τόσο να ασχοληθώ πιότερο μαζί του. Απ’ όλα τα πρόσωπα
που περιγράφονταν στις σελίδες του, η ποιήτρια και ηρωίδα του αρχαίου
Άργους Τελέσιλλα, ξεσήκωνε περισσότερο τη φαντασία μου.
Με στενοχωρούσε το γεγονός ότι ήταν ξεχασμένη και πως ελάχιστοι
γνώριζαν σχετικά για την ύπαρξή της. Ακόμα και στο Άργος όταν
πραγματοποίησα μια έρευνα, λιγοστοί Αργείοι ήξεραν την ιστορία της. Μια
νύχτα λοιπόν που την είδα στ’ όνειρό μου, κουρασμένη, εξαντλημένη,
βαθιά λυπημένη, προσπάθησα να την προσεγγίσω. Μάταια όμως. Με απέφυγε
και αστραπιαία εξαφανίστηκε από το ονειρικό μου πεδίο.
Το πρωί, άρπαξα μια σελίδα λευκή και τη γέμισα με λέξεις αφιερωμένες στη γυναίκα που αναστάτωσε τον ύπνο μου.
Μόλις τελείωσα κοίταξα τριγύρω μου. Την αναζητούσα, ήμουν σίγουρος πως ήταν άυλη, δίπλα μου. Και είχα δίκιο.
«Αυτό που έγραψες, δεν αρκεί» μου απηύθυνε το λόγο.
«Μα γνωρίζουμε τόσα λίγα για σένα» της είπα.
«Τότε φαντάσου με» ήταν η προτροπή της.
Αισθάνθηκα το χέρι της να ωθεί το δικό μου να βουτήξει την πέννα μου
στο μελανοδοχείο της έμπνευσης. Σε λίγες ώρες ο ιαμβικός
ανομοιοκατάληκτος δεκαπεντασύλλαβος απλώθηκε σε σύνολο τριανταπέντε
σελίδων. Είχα πλέον γράψει εκείνο που μου ζήτησε.
Γύρισα μήπως τη δω επιτέλους ολοζώντανη. Πουθενά όμως. Ούτε καν ίχνος
απ’ τον αρχαίο ίσκιο της. Συνειδητοποίησα πως με τον τρόπο της, μου έκλεινε την επόμενη συνάντησή μας στις κερκίδες κάποιου θεάτρου.
Από κει θα την απολαύσω έμψυχη και ένσαρκη, σκέφθηκα.
Αυτή λοιπόν είναι η ιστορία μου, σχετικά με την Τελέσιλλα. Τη λησμονημένη ποιήτρια και ηρωίδα του Αρχαίου Άργους.
Γρηγόρης Χαλιακόπουλος
Λίγα λόγια από τον σκηνοθέτη
Το έργο «Τελέσιλλα» του συγγραφέα Γρηγόρη Χαλιακόπουλου αποτέλεσε
για μένα μια πρόκληση. Η αρχαία ηρωίδα και ποιήτρια του Άργους, την
οποία ελάχιστοι γνώριζαν, μου δημιούργησε ερεθίσματα και συναισθήματα
ιδιαίτερα δυνατά. Επιχείρησα να εισδύσω σκηνοθετικά και υποκριτικά στην
ιστορική εποχή και τα σπουδαία γεγονότα που έζησε, τα οποία καταγράφηκαν
από τους μετέπειτα ιστορικούς, παρότι μεταξύ τους υπάρχουν πολλές
διαφορετικές περιγραφές. Ο έμμετρος ανομοιοκατάληκτος ιαμβικός
δεκαπεντασύλλαβος προσέδωσε στις επιλογές μου ιδιαίτερη δυναμική,
καθότι είναι σπάνιες οι φορές που η πένα ενός σύγχρονου συγγραφέα,
καταγράφει ένα τέτοιο εγχείρημα. Με βασικά στοιχεία, όπως ο λόγος, ο
χορός, τα χορικά και κυρίως το μέτρο, το έργο προσιδιάζει με αρχαία
τραγωδία, γεγονός που με ώθησε να δημιουργήσω σκηνές που να παραπέμπουν
στο μακρινό παρελθόν του ιστορικού Άργους. Με αφαιρετικό τρόπο, απέφυγα
κάθε ίχνος υπερβολής έτσι ώστε να αποδοθεί στο θεατρικό κοινό η
παράσταση με εύληπτο τρόπο και να γίνουν κατανοητά τα υψηλά νοήματα της
ηρωίδας που αποτυπώνει στο έργο του ο συγγραφέας.
Γιάννης Σταματίου
*** Λίγα λόγια από τον συνθέτη
Όταν καλούμαι να συνθέσω μουσική για μια θεατρική παράσταση, το πρώτο
μου μέλημα, είναι να αφουγκραστώ τις τρεις κατά τη γνώμη μου εκδοχές
του θεατρικού αφηγήματος. Η πρώτη είναι η μουσική που αποπνέει το
κείμενο, η δεύτερη είναι η μουσική της εποχής αναφοράς και η τρίτη η
μουσική της ίδιας της παράστασης. Η πρώτη αφορά στην κειμενική
προσέγγιση ως πεδίου αναφοράς, η δεύτερη καθορίζεται από το
μουσικολογικό υπόβαθρο του χώρου και του χρόνου και η τρίτη είναι θέμα
απόφασης του σκηνοθέτη και των συντελεστών. Στην Τελέσιλλα ευτύχησα να
διαβάσω ένα ακόμη εξαιρετικό θεατρικό κείμενο του επί μακρόν συνεργάτη
Γρηγόρη Χαλιακόπουλου το οποίο συναντά την εποχή δράσης και μια
εμπνευσμένη και συνεπή ως προς τα παραπάνω σκηνοθεσία. Ως εκ τούτου η
μουσική ακολουθεί την παραδομένη διαστηματική και η ενορχήστρωση
ακολουθεί επίσης ένα μεγάλο μέρος του corpus των οργάνων που γνωρίσαμε
από την ιστορία.
